Η παγκόσμια και η ευρωπαϊκή πορεία προς την «οικονομία χαμηλού άνθρακα» επιβάλλεται από την ανάγκη μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η Ελλάδα, όπως και όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει δεσμευτεί σε φιλόδοξους στόχους μείωσης εκπομπών για το 2030, και οι στόχοι αυτοί αναμένεται ότι θα είναι ακόμα πιο φιλόδοξοι για το 2050.
Ωστόσο, η προσπάθεια για το μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, αναμένεται να πλήξει και να τροποποιήσει την οικονομία, την απασχόληση και τον κοινωνικό ιστό σε περιοχές όπου η τοπική οικονομία βασίζεται [σχεδόν] αποκλειστικά στον άνθρακα (εξορυκτική δραστηριότητα, ηλεκτροπαραγωγή), γεγονός που αναγνωρίζεται πλέον ευρύτατα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στην Ελλάδα, οι περιοχές που αναμένεται να επηρεαστούν ιδιαίτερα από τη μετάβαση σε μία οικονομία χαμηλού άνθρακα είναι η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας [ΠΕ Κοζάνης και Φλώρινας] και ο Δήμος Μεγαλόπολης.
Με στόχο την αναπτυξιακή στήριξη των περιοχών, η Ελληνική Πολιτεία προτίθεται να ιδρύσει «Ειδικό Λογαριασμό για τη Δίκαιη Μετάβαση των Λιγνιτικών Περιοχών», ο οποίος θα χρηματοδοτηθεί από μέρος των εσόδων της χώρας από τον εκπλειστηριασμό δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Για την περίοδο 2018-2020, το ποσό που θα διατεθεί μέσω του συγκεκριμένου Ειδικού Λογαριασμού ανέρχεται συνολικά σε 60 εκατομμύρια ευρώ (20 εκατομμύρια ευρώ ανά έτος).
Τα χρήματα του Ειδικού Λογαριασμού θα διατεθούν για την υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων και έργων. Τα ειδικά κριτήρια για οποιαδήποτε δράση/έργο που θα χρηματοδοτηθεί είναι τα ακόλουθα:
- Συμβατότητα με τον ευρύτερο αναπτυξιακό στόχο μίας δίκαιης μετάβασης, δηλ. επένδυση στη διαφοροποίηση των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων των περιοχών.
- Δημιουργία μακροπρόθεσμων θέσεων εργασίας.
- Μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος και του ενεργειακού αποτυπώματος σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση.
- Συμβατότητα με το πρότυπο της κυκλικής οικονομίας, δηλαδή μείωση/μηδενισμός αποβλήτων σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση και εφαρμογή «κυκλικών» ή «συμβιωτικών» λύσεων.
Τα παραπάνω κριτήρια μπορούν να εξειδικεύονται περαιτέρω ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των προτεινόμενων δράσεων/έργων. Δυνητικοί χρηματοδοτικοί άξονες που έχουν προκύψει από υφιστάμενα αναπτυξιακά σχέδια και προτάσεις φορέων που έχουν ήδη κατατεθεί στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, παρουσιάζονται στο συνημμένο κείμενο.
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας καλεί όλους τους πολίτες και τους παραγωγικούς και κοινωνικούς φορείς να συμμετέχουν από σήμερα στη δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση για το Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και να καταθέσουν τις προτάσεις τους, μέχρι και την 10η Ιουλίου 2018 και ώρα 15.00.
Οι παρατηρήσεις, οι σχολιασμοί και οι απόψεις όλων θα συμβάλουν στην επίτευξη δίκαιης μετάβασης, στο πλαίσιο του στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης των λιγνιτικών περιοχών.
